در حال بارگزاری ...
در حال بارگزاری ...
یکی از مؤثرترین روش‌های حفاظت از لوله‌های فولادی در برابر خوردگی، استفاده از پوشش اپوکسی است. این پوشش‌ها، که گاهی به عنوان رنگ اپوکسی لوله نیز شناخته می‌شوند، به صورت مایع بر روی سطح لوله اعمال شده و پس از پخت و سخت شدن، لایه‌ای محافظ، چسبنده و مقاوم در برابر عوامل محیطی ایجاد می‌کنند.
اغلب رنگ های اپوکسی دو جزئی هستند و از رزین اپوکسی و سخت‌کننده (هاردنر) تشکیل شده‌اند. پیش از اجرای پوشش، این دو جزء باید به‌دقت با هم مخلوط شوند و سپس با روش‌هایی مانند غلتک، اسپری یا ایرلس روی سطح لوله اعمال شوند.
اهمیت آماده‌سازی سطح لوله برای دستیابی به چسبندگی و مقاومت بهینه پوشش اپوکسی، آماده‌سازی صحیح سطح فلزی الزامی است. پس از سخت شدن، پوشش باید یکدست، صاف و عاری از حفره، تاول یا چروکیدگی باشد. همچنین، ضخامت فیلم خشک بر اساس الزامات پروژه یا استانداردهای مرتبط، مانند IGS-C-TP-027 تعیین می‌شود.
در این مقاله، با تمرکز بر روش‌های آماده‌سازی سطح لوله و اجرای پوشش اپوکسی مطابق استاندارد IGS-C-TP-027، نکات کلیدی برای افزایش دوام و عملکرد ضدخوردگی لوله‌های فولادی بررسی می‌شود.
قبل از رنگ آمیزی، سطح لوله باید:
خشک، تمیز و عاری از روغن، گریس، زنگ زدگی با بقایای رنگ قبلی باشد.
در صورت وجود پوشش های قدیمی، باید کاملا حذف شوند.
دمای سطح حداقل 3 درجه سانتی گراد بالاتر از نقطه شبنم باشد.
رطوبت نسبی محیط کمتر از 85% باشد.
این اقدامات از ایجاد نقص های چسبندگی و حفره جلوگیری می کنند.
روش های رایج اجرای پوشش: علتک، اسپری یا ایرلس
نکات کلیدی:
پس از اعمال پوشش، نمونه‌هایی از لوله‌ها باید طبق استاندارد مربوطه برای انجام آزمون‌های کنترل کیفیت آماده شوند. مواردی که باید مورد بررسی قرار گیرند عبارت‌اند از:
ضخامت نهایی فیلم خشک
ظاهر سطح و پیوستگی پوشش
وجود نواحی معیوب (Holidays)
توجه ویژه‌ای باید به نواحی جوش طولی، انتهای لوله‌ها و بدنه اصلی شود. آزمون‌های ذکر شده در استاندارد باید توسط آزمایشگاه معتبر انجام گرفته و نتایج در گزارش بازرسی ثبت شوند.
پس از اجرای موفق پوشش اپوکسی بر روی لوله‌های فولادی، مرحله‌ی نگهداری و حمل‌ونقل اهمیت بسیار بالایی دارد. در واقع، اگر در این مرحله اصول فنی رعایت نشود، تمام زحمات مربوط به آماده‌سازی سطح و اجرای رنگ از بین خواهد رفت. پوشش‌های اپوکسی در برابر خوردگی بسیار مقاوم‌اند، اما در برابر آسیب‌های مکانیکی و ضربه‌های مستقیم در هنگام انبارش یا جابجایی ممکن است دچار آسیب شوند.
انبارش لوله‌های پوشش‌شده
لوله‌ها باید روی پایه‌های نرم و غیر فلزی مانند پدهای لاستیکی یا بلوک‌های چوبی پوشیده با نمد نگهداری شوند تا از تماس مستقیم با زمین و آسیب به سطح رنگ جلوگیری شود.همچنین محل نگهداری باید خشک، تمیز و دارای تهویه مناسب باشد. از قرار دادن لوله‌ها در محیط‌های مرطوب یا زیر باران باید خودداری شود. در صورت انبارش در فضای باز، استفاده از پوشش‌های محافظ موقت (مانند برزنت سبک) برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید یا بارندگی توصیه می‌شود. لوله‌ها نباید به صورت زیاد روی هم چیده شوند هر ردیف باید با جداکننده‌های نرم و مقاوم از ردیف پایین‌تر جدا گردد تا فشار وزن موجب ترک در پوشش نشود.
در زمان بارگیری و تخلیه، استفاده از اسلینگ‌های پارچه‌ای یا نایلونی (Nylon Slings) به‌جای زنجیر یا کابل فلزی الزامی است تا از خراشیدگی سطح جلوگیری شود.در صورت استفاده از جرثقیل، قلاب‌ها و فک‌های نگهدارنده باید دارای روکش لاستیکی یا پلاستیکی باشند.از غلتاندن لوله‌ها روی زمین یا سطوح خشن جداً خودداری شود، زیرا حتی یک خراش سطحی می‌تواند نقطه شروع خوردگی باشد.هنگام حمل در کامیون یا تریلر، بین لایه‌ها از پدهای لاستیکی یا مقوای ضخیم برای جلوگیری از تماس مستقیم استفاده شود.بار باید به‌گونه‌ای مهار شود که در زمان حرکت، لوله‌ها جابجا نشوند و ضربه به بدنه‌ی پوشش‌دار وارد نگردد.
رعایت دقیق اصول نگهداری و حمل لوله‌های پوشش‌شده با اپوکسی، نه‌تنها از آسیب‌های مکانیکی و خراش‌های سطحی جلوگیری می‌کند، بلکه تداوم عملکرد ضدخوردگی پوشش را در طول سال‌های بهره‌برداری تضمین می‌نماید. در بسیاری از پروژه‌ها مشاهده شده که سهل‌انگاری در انبارش یا حمل‌ونقل، باعث بروز ترک‌های سطحی و از بین رفتن چسبندگی پوشش می‌شود، که در نهایت منجر به نفوذ رطوبت و خوردگی زودرس فلز پایه خواهد شد. با رعایت دستورالعمل‌های فنی، استفاده از تجهیزات مناسب و بازرسی‌های دوره‌ای، می‌توان عمر مفید سیستم پوششی را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد و از تحمیل هزینه‌های سنگین تعمیرات و تعویض در آینده جلوگیری کرد. در واقع، کیفیت اجرای پوشش تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که در تمام مراحل پس از آن نیز اصول نگهداری به‌درستی رعایت شود.
جمع بندی
اگرچه استفاده از پوشش‌های اپوکسی یکی از مؤثرترین و رایج‌ترین روش‌ها برای محافظت خطوط لوله‌های دفنی در برابر خوردگی است، اما عملکرد واقعی این پوشش‌ها تنها در صورتی مطلوب خواهد بود که سه عامل کلیدی به‌درستی رعایت شوند: آماده‌سازی دقیق سطح فلز، اجرای اصولی پوشش و استفاده از محصول باکیفیت و مطابق استاندارد. پوشش اپوکسی باید پس از پخت کامل، لایه‌ای یکپارچه، چسبنده و مقاوم در برابر نفوذ رطوبت و عوامل شیمیایی ایجاد کند. علاوه بر مقاومت شیمیایی، این نوع پوشش‌ها باید در برابر فشار خاک، برخورد سنگ‌ریزه‌ها، و ضربه‌های مکانیکی حین نصب و خاک‌ریزی نیز دوام کافی داشته باشند. عدم رعایت این موارد می‌تواند منجر به ایجاد ترک، تاول یا جداشدگی موضعی در پوشش شود که در نهایت، عملکرد ضدخوردگی آن را به‌طور جدی کاهش می‌دهد. بنابراین، انتخاب صحیح نوع اپوکسی، کنترل شرایط محیطی در زمان اجرا و نظارت دقیق بر کیفیت پوشش، از مهمترین عوامل تضمین دوام طولانی‌مدت لوله‌های پوشش‌شده در شرایط دفنی به‌شمار می‌رود.
به‌عنوان نمونه، پوشش اپوکسی توانمند ABADUR HP-350 از محصولات شرکت آبادگران، پوششی بر پایه رزین اپوکسی است که قابلیت اجرا به‌صورت تک‌لایه بر روی سطوح و لوله‌های فلزی را دارد. این پوشش علاوه بر مقاومت شیمیایی بالا در برابر مواد خورنده، از مقاومت سایشی قابل توجهی نیز برخوردار است و گزینه‌ای مناسب برای پوشش‌دهی خطوط لوله مدفون در خاک محسوب می‌شود.
از دیگر رنگ های اپوکسی موجود در سبد کالایی آبادگران که قابل اعمال بر روی فلزات می باشد به رنگ اپوکسی ABADUR PRO-20 می توان اشاره کرد. در نهایت، رعایت استانداردهای فنی و کنترل دقیق در تمام مراحل اجرا، تضمین‌کننده دوام، چسبندگی و عملکرد ضدخوردگی مطلوب پوشش اپوکسی خواهد بود.
سوالات متداول
چه شرایطی باید در زمان آماده‌سازی سطح برای جلوگیری از ایجاد نقص در چسبندگی رنگ رعایت شود؟
دمای سطح لوله باید حداقل ۳ درجه سانتیگراد بالاتر از نقطه شبنم باشد و رطوبت نسبی محیط نباید از ۸۵٪ تجاوز کند.
این شرایط از ایجاد چگالش روی سطح جلوگیری کرده و مانع بروز نقص در چسبندگی پوشش اپوکسی می‌شود.