شاتکریت چیست و چه زمانی استفاده می شود؟

شاتکریت چیست؟

شاتکریت روشی برای اعمال بتن است که با سرعت بالا عمدتاً بر روی یک سطح عمودی یا بالاسر اجرا می‌شود. تاثیر ایجاد شده توسط این کاربرد، بتن را یکپارچه می‌کند. اگرچه خواص سخت‌شده شاتکریت مشابه بتن‌های معمولی ریخته‌گری در محل است، ماهیت فرآیند قرار دادن منجر به پیوند عالی با بیشتر بسترها و قابلیت گیرش سریع می‌شود. فرآیند شاتکریت به قالب کمتری نیاز دارد و می تواند مقرون به صرفه تر از بتن معمولی باشد.

انواع شاتکریت: خشک و تر

شاتکریت با استفاده از فرآیند مخلوط مرطوب یا خشک اعمال می شود:

فرآیند شاتکریت مخلوط مرطوب (تر): قبل از وارد شدن به شلنگ تحویل، همه موارد از جمله آب مخلوط می شوند.
فرآیندشاتکریت مخلوط خشک : آب به مخلوط در نازل اضاه می شود.

شاتکریت در ساخت و سازهای جدید و تعمیرات استفاده می شود و برای المان های منحنی و نازک (ACI 506R) مناسب است.

در مواردی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پر هزینه باشد به ویژه در بهسازی ساختمان ها و پل ها از این نوع بتن استفاده می شود.

امتیاز عمده این نوع بتن در مقایسه با بتن معمولی آن است که در این حالت فقط قالب داخلی و یا یک سطح موجود نیاز می باشد. به همین دلیل این روش اجرای بتن برای سطح مدور و قوسی مانند تونل ها و دودکش ها کاربرد روز افزون یافته است. بتن پاشنده بر مبنای زمان افزودن آب اختلاط به مخلوط سنگدانه ها و سیمان به بتن پاشیده خشک و بتن پاشیده تر تقسیم می شود.

مزایای اجرای شاتکریت

به خاطر قیمت مناسب و راحتی در اجرا، در بسیار از پروژه ها از شاتکریت به جای بتن معمولی استفاده می شود. مهم ترین مزایا عبارتند از:

کاهش یا حذق هزینه قالب بندی
امکان اجرای بتن در محل های با دسترسی سخت
اجرای لایه های نازک یا ضخامت های مشخص
استفاده از دستگاه های کوچک و قابل حمل
کاربرد گسترده در بهسازی ساختمان ها و پل ها

کاربردهای شاتکریت در سازه ها

شاتکریت در تونل ها و سطوح قوسی
به دلیل نیاز به قالب بندی حداقلی، شاتکریت در تونل ها، دودکش ها و سطوح مدور کاربرد روزافزون دارد.

محافظت از سطوح و شیب ها
از شاتکریت برای محافظت موقت یا دائمی سطوح در معرض هوا و فرسایش استفاده می شود. همچنین برای محل دفن زباله و سطوح وسیع به منظور جلوگیری از نفوذ آب به کار می رود.

شاتکریت در سازه ها جدید

شاتکریت لزوما روشی سریع برای اجرای بتن در همه پروژه‌ها محسوب نمی‌شود، اما زمانی که نیاز به لایه نازکی از بتن در سطوح با مساحت بالا است، اجرای شاتکریت می‌تواند به طور آشکاری باعث صرفه جویی در زمان و سرعت در اجرا شود.

استخر ها و تانکرها
کف ها و دیوارها
ساز های گنبدی (خانه های مسکونی، گلخانه ای، پل ها)

اقدامات بعد از شاتکریت (عمل‌آوری)

بلافاصله پس از اتمام اجرا، شاتکریت باید به طور مداوم کیور شود و رطوبت سطح حداقل 7 روز حفظ شود تا به استحکام موردنظر برسد.

اجرای شاتکریت در شرایط مختلف آب و هوایی

شاتکریت در هوای گرم

دمای مناسب برای شاتکریت محلوط مرطوب: 90°F
دمای مناسب برای شاتکریت مخلوط خشک: 100°F

شاتکریت در هوای سرد

اجرای شاتکریت در دمای بالاتر از 40°F امکان پذیر است.
در دمای کمتر، باید اقدامات حفاظتی برای جلوگیری ار آسیب انجام شود.

حفاظت بعد از شاتکریت

جلوگیری از خشک شدن زودرس
محافظت از سطوح غیر هدف در برابر پاشش
پاک کردن نازل اسپری برگشتی از سطوح نهایی

عمل‌آوری (Curing) شاتکریت

درمان با یکی از روش‌های زیر:

وقتی میانگین دمای روزانه بالای 40 درجه فارنهایت باشد، عمل‌آوری باید حداقل به مدت 7 روز متوالی یا تا زمان رسیدن به 70 درصد مقاومت فشاری یا خمشی مخص شده (هر کدام زودتر اتفاق بیفتد) ادامه یابد.
اگر شاتکریت در میانگین دمای روزانه 40 درجه فارنهایت یا کمتر اجرا شود، باید اقدامات حفاظت در هوای سرد تا زمان دستیابی به 70 درصد مقاومت مشخص شده انجام گیرد.

روش های عمل‌آوری متداول:

ابپاشی مداوم
پوشاندن با حصیر یا شن جاذب که مرطوب نگه داشته می شود
استفاده از پوشش های ورق غیرقابل نفوذ
استفاده از ترکیبات پخت (در صورتی که رطوبت نسبی محیط بالای 95 درصد حفظ شود)

خشک کردن کامل مرطوب (Moist Curing)

این فرآیند می تواند با یکی از روش های زیر انجام شود:

آبپاشی یا اسپری مداوم به مدت 7 حداقل 7 روز
پوشاندن با حصیر یا ماسه جانب مرطوب
پوشاندن با واد ورق غیرقابل نفوذ

مبنای پذیرش یا رد شاتکریت بر اساس مشخصات فنی پروژه و آزمون های کنترل کیفیت تعیین می شود:

خواص فشاری و خمشی: باید مطابق مقاومت های مشخص شده.
استحکام: در صورت وجود معیار ها یا یوژگی های اضافه در قرارداد، الزامات باید رعایت شوند.
جذلب آب (Boiled Absorption) و حجم فضای خالی نفوذپذیر: کیانگین آزمایش ها روی سه نمونه نباید بیشتر از حدود تعیین شده باشد.
پارامترهای خمش و چقرمگی (Flexural Parameters & Toughness): در صورت نایز به FRS، باید مطابق مشخصات قرارداد باشند.
قدر پیوند (Bond Strength): میانگین مقاومت چسبندگی نمونه ها نباید کمتر از 75% مقاومت تعیین شده باشد.

رفرنس:

SP-1(02); ACI 506R-16; ACI 506.2-13; ACI 506.4R-19; ACI PRC-506.1-21; CCS-4(20); American Shotcrete Association

شاتکریت چیست و چه زمانی استفاده می شود؟