واتراستاپ های پی وی سی به طور گسترده در ساخت و ساز استفاده می شود. استفاده و نگهداری از آنها در سایت بسیار آسان است و همچنین هزینه نسبتاً مناسبی دارد. واتراستاپ پی وی سی به دلیل قابلیت تحمل حرکت سازه ها برای درزهای حرکتی و درزهای انبساط استفاده می شود.

برای آببندی درزهای اجرايي، انقباضی و انبساطي در پروژه ها، مخصوصاً برای آب‌بندی سازه ها نوعی نوارهای واتراستاپ ویژه طراحی و ساخته شده است به نام نوار واتراستاپ پی وی سی ABA WATERSTOP که مورد استفاده قرار می گیرد. معمولاً واتر استاپ در درزهای ساختمانی، درزهای انقباضی، درزهای حرکتی و درزهای انبساط قرار می گیرد.

پی وی سی استاندارد صنعتی برای واتراستاپ های انعطاف پذیر است که معمولاً در عرض و امتداد تعبیه شده اند. پی وی سی اصلی ترین ماده واتراستاپ است که گسترده ترین انتخاب طراحی را ارائه می دهد و تحت ACI 350 "الزامات کد برای بتن مهندسی محیط زیست" پذیرفته شده است. پی وی سی خاصیت ارتجاعی ذاتی بالایی دارد و در برابر بسیاری از مواد شیمیایی موجود در آب مقاوم است.

واتراستاپ‌ها که در بتن در عرض و یا در امتداد اتصال تعبیه شده‌اند، یک سد ضد آب تشکیل می‌دهند که از عبور آب جلوگیری می کند.

با توجه به مزایای زیر، واتراستاپ های پی وی سی محبوبیت بیشتری دارند

انعطاف پذیری بالا

کشش و استحکام کششی بالا

جذب آب کم

مقاوم در برابر خوردگی

تحت تأثیر دمای پایین و غوطه وری در آب قرار نمی گیرد

تحمل فشار هیدرواستاتیک بالا و شوک

مقاوم در برابر آب و هوا و دوام عالی

موارد استفاده از واتراستاپ:

• تصفیه خانه های آب و پساب
• سیستم های سدها
• آب انبارها و قنات ها
• دیوارهای سیل بند
• دیوارهای نگهدارنده
• مترو و تونل ها
• تکیه گاه پل
• کانال ها

سازه ها و مخازن مهار

موارد كاربرد:

• جلوگیری از عبور آب در درزهای اجرایی و انبساطی سازه ها
• رفع نشت سازه های پایینتر از سطح آبهای زیرزمینی
• آببندی انواع سازه های آبی بتنی نظیر سدها، تصفیه خانه ها، تونلهای انتقال آب، مخازن، کانالها و...
• استفاده از واتراستاپ برای آببندی در انواع سازه های هیدرولیكی
• رفع نشت سازه های مدفون و نیمه مدفون

آزمون مقاومت کششی و درصد ازدیاد طولی واتراستاپ:

روش انجام آزمون مطابق با استاندارد ASTM D412 یا DIN EN ISO 527-2 می باشد.

پنج نمونه دمبلی طبق استاندارد در جهت طولی)در جهت اکستروژن( و در یک راستا از واتراستاپ مورد آزمون گرفته می شود. هر کدام از نمونه های دمبلی در فک های دستگاه تست کشش قرار داده می شود، نمونه های دمبلی کشیده شده و مقاومت کششی و درصد ازدیاد طولی آن طبق استاندارد ملی ایران به شماره ۱۳۲۷۷یا استانداردCRD-C 572  مورد بررسی قرار می گیرد.

نوع واتراستاپ های مورد استفاده برای درزهای ساختمانی با انواع درزهای انبساطی و حرکتی یکسان نیست. شکل زیر نوع واتراستاپ های مورد استفاده برای اتصالات انقباضی و ساختمانی را نشان می دهد.

چگونه واتراستاپ ها را نصب کنیم؟

مکان و محل واتراستاپ:

آماده سازی:

در حین پیشرفت کار، تمام واتراستاپ ها باید از آسیب محافظت شود و باید عاری از روغن، خاک و پاشش بتن باشند. قبل از نصب برای اطمینان از سهولت نصب و ساخت، از تقویت کننده فولاد اطمینان حاصل کنید.

محل و جاسازی واتراستاپ باید با استفاده از نقشه های ساخت و ساز پروژه تعیین شود، تقریباً نیمی از عرض واتراستاپ تعبیه شده در بتن در هر طرف اتصال باید باشند و به اندازه کافی در جای خود نگه داشته می شوند تا اطمینان حاصل شود که آنها به درستی قرار گرفته اند.

جایگذاری در بتن:

در هنگام بتن ریزی باید مراقب بود تا از حرکت بیش از حد واتراستاپ در بتن جلوگیری شود. برای اطمینان از جابجایی واتراستاپ در زمان بتن ریزی باید واتراستاپ با گیره به میلگردها وصل گردد.

اتصال:

جهت اتصال واتراستاپ ها به یکدیگر از اتوهای اتصال واتراستاپ برای جوشکاری اکسترود استفاده می شود.

روش نصب و نکات مهم اجرایی

• واتراستاپ تخت برای درز اجرایی را قبل از بتن ریزی در محلی كه پیش بینی قطع بتن شده است قرار داده، به طوری كه نیمی از عرض واتراستاپ در بتن ریزی اول و نیمه دیگر در بتن ریزی دوم مدفون گردد.
• در مورد واتراستاپ حفره دار که برای درز انبساطی استفاده می شود، روش اجرا مانند درز اجرایی است ولی به گونه ای اجرا می شود كه حفرۀ واتراستاپ دقیقا در محل پیشبینی شده درز انبساطی قرار گیرد.
• برای اتصال و ثابت سازی واترستاپ در سازه، از گیره هایی كه برای این منظور طراحی شده استفاده شود.
• هر متر طول واترستاپ جهت اتصال به آرماتور نیاز به 5 گیره دارد كه به صورت 3 گیره بالا و 2 گیره پایین قرار می گیرند. واتراستاپ های داخلی به وسیله گیره واتراستاپ و سیم به آرماتورهای اطراف متصل و ثابت می شوند و حداکثر فاصله گیره های واتراستاپ 25 سانتیمتر می باشد بگونه ای که واتراستاپ کاملاً ثابت باشد و در طول بتن ریزی جابه جا نشود.
• از سوراخ کردن واتراستاپ برای نگهداری آن با سیم آرماتور بندی در هنگام بتن ریزی خودداری شود زیرا به جهت تغییر تنش در محل سوراخ و فشار بتن هنگام عملیات بتن ریزی، واتراستاپ دچار پارگی می گردد.
• نباید واتراستاپ کاملاً به آرماتورها چسبیده باشد، باید حداقل پوشش 20 میلیمتری روی آرماتورها تأمین گردد.

• در صورتی که شرایط نگهداری نامناسب باشد و شکستگی و تغییر شکل در واتراستاپ بوجود بیاید از ادامه مصرف خودداری نمایید.
• از نصب واتراستاپ در دمای زیر صفر درجه سانتیگراد خودداری شود مگر در شرایطی که محل اجرا به گونه ای گرم نگه داشته شود و همچنین قبل از اجرا واتراستاپ ها در محل گرم نگهداری شده باشند.
•  در هنگام نصب نیم تا یک متر واتراستاپ برای اورلپ نمودن و همچنین برای سهولت در جوشکاری لب به لب در مراحل بعدی بتن ریزی در نظر بگیرید.
• جهت جلوگیری از جداشدن و آسیب دیدن واتراستاپ در هنگام اجرا، دقت شود که واتراستاپ به قالب های بتن ریزی چسبیده یا متصل نباشد، مخصوصاً واتراستاپ هایی که در بتن بطور کامل مدفون نمی باشند، مانند واتراستاپ های  .AA , DAبه عنوان مثال، واتراستاپ ها با سیم یا میخ به قالب ها بگونه ای متصل نباشند که پس از بتن ریزی و قالب برداری واتراستاپ آسیب ببیند.
• در هنگام اجرای واتراستاپ های حفره دار در درزهای انبساطی باید حفره کاملاً در وسط درز قرار گیرد، حفره واتراستاپ برای حرکت های ارتجاعی بین دو مقطع در درزهای انبساطی می باشد. بر این اساس قسمت حفره دار واتراستاپ نباید در بتن قرار بگیرد.
• در هنگام اتصال واتراستاپ های حفره دار باید قالب ها دقیقا روی حفره ها قرار گیرد و بگونه ای قالب گذاری شود که راه گریز بتن از کنار قالب ها کاملاً پوشیده شود و همچنین در هنگام اجرای واتراستاپ های تخت نیز باید در زمان قالب گذاری راه گریز بتن کاملاً بسته شود.
• واتراستاپ هایی که در دیوارها قرار می گیرند باید به صورت رول جمع شده باشد و برای جلوگیری از آسیب دیدن واتراستاپ تا مرحله بعدی بتن ریزی به صورت جمع شده و معلق نگهداری شوند.
• نوارهای آببند باید قبل از بتن ریزی نصب شوند و بعد از بتن ریزی در بتن خیس جایگذاری نشوند. در صورت اجرا نکردن و یا فراموشی در اجرای نوارهای آببند در مقطعی از بتن که نیاز به آببندی دارد، می توان از واتراستاپ بنتونیتی استفاده نمود.
• واتراستاپ های کفی را نمی توان در سقف ها استفاده کرد.

رفرنس ها:

 Kellam, B. and Loughborough, M. T., “Waterstops for

اتصالات در بتن، مجله مؤسسه بتن آمریکا، ژوئن 1959، صفحه 1269

کمیته ACI 504، "راهنمای درزگیرهای درزگیر برای سازه های بتنی"، راهنمای عملكرد بتنی ACI

فرانک آ. راندال، جونیور

موتور سازه

BY FRANK A. RANDALL, JR.

STRUCTURAL ENGINEE